Bhagwad Geeta Chapter #5:
Karm Sanyās Yog
The Yog of Renunciation
अर्जुन उवाच |
संन्यासं कर्मणां कृष्ण पुनर्योगं च शंससि |
यच्छ्रेय एतयोरेकं तन्मे ब्रूहि सुनिश्चितम् || 1||
श्रीभगवानुवाच |
संन्यास: कर्मयोगश्च नि:श्रेयसकरावुभौ |
तयोस्तु कर्मसंन्यासात्कर्मयोगो विशिष्यते || 2||
ज्ञेय: स नित्यसंन्यासी यो न द्वेष्टि न काङ् क्षति |
निर्द्वन्द्वो हि महाबाहो सुखं बन्धात्प्रमुच्यते || 3||
साङ्ख्ययोगौ पृथग्बाला: प्रवदन्ति न पण्डिता: |
एकमप्यास्थित: सम्यगुभयोर्विन्दते फलम् || 4||
यत्साङ्ख्यै: प्राप्यते स्थानं तद्योगैरपि गम्यते |
एकं साङ्ख्यं च योगं च य: पश्यति स पश्यति || 5||
संन्यासस्तु महाबाहो दु:खमाप्तुमयोगत: |
योगयुक्तो मुनिर्ब्रह्म नचिरेणाधिगच्छति || 6||
योगयुक्तो विशुद्धात्मा विजितात्मा जितेन्द्रिय: |
सर्वभूतात्मभूतात्मा कुर्वन्नपि न लिप्यते || 7||
नैव किञ्चित्करोमीति युक्तो मन्येत तत्त्ववित् |
पश्यञ्शृण्वन्स्पृशञ्जिघ्रन्नश्नन्गच्छन्स्वपञ्श्वसन् || 8||
प्रलपन्विसृजन्गृह्ण्न्नुन्मिषन्निमिषन्नपि |
इन्द्रियाणीन्द्रियार्थेषु वर्तन्त इति धारयन् || 9||
ब्रह्मण्याधाय कर्माणि सङ्गं त्यक्त्वा करोति य: |
लिप्यते न स पापेन पद्मपत्रमिवाम्भसा || 10||
कायेन मनसा बुद्ध्या केवलैरिन्द्रियैरपि |
योगिन: कर्म कुर्वन्ति सङ्गं त्यक्त्वात्मशुद्धये || 11||
युक्त: कर्मफलं त्यक्त्वा शान्तिमाप्नोति नैष्ठिकीम् |
अयुक्त: कामकारेण फले सक्तो निबध्यते || 12||
सर्वकर्माणि मनसा संन्यस्यास्ते सुखं वशी |
नवद्वारे पुरे देही नैव कुर्वन्न कारयन् || 13||
न कर्तृत्वं न कर्माणि लोकस्य सृजति प्रभु: |
न कर्मफलसंयोगं स्वभावस्तु प्रवर्तते || 14||
नादत्ते कस्यचित्पापं न चैव सुकृतं विभु: |
अज्ञानेनावृतं ज्ञानं तेन मुह्यन्ति जन्तव: || 15||
ज्ञानेन तु तदज्ञानं येषां नाशितमात्मन: |
तेषामादित्यवज्ज्ञानं प्रकाशयति तत्परम् || 16||
तद्बुद्धयस्तदात्मानस्तन्निष्ठास्तत्परायणा: |
गच्छन्त्यपुनरावृत्तिं ज्ञाननिर्धूतकल्मषा: || 17||
विद्याविनयसम्पन्ने ब्राह्मणे गवि हस्तिनि |
शुनि चैव श्वपाके च पण्डिता: समदर्शिन: || 18||
इहैव तैर्जित: सर्गो येषां साम्ये स्थितं मन: |
निर्दोषं हि समं ब्रह्म तस्माद् ब्रह्मणि ते स्थिता: || 19||
न प्रहृष्येत्प्रियं प्राप्य नोद्विजेत्प्राप्य चाप्रियम् |
स्थिरबुद्धिरसम्मूढो ब्रह्मविद् ब्रह्मणि स्थित: || 20||
बाह्यस्पर्शेष्वसक्तात्मा विन्दत्यात्मनि यत्सुखम् |
स ब्रह्मयोगयुक्तात्मा सुखमक्षयमश्नुते || 21||
ये हि संस्पर्शजा भोगा दु:खयोनय एव ते |
आद्यन्तवन्त: कौन्तेय न तेषु रमते बुध: || 22||
शक्नोतीहैव य: सोढुं प्राक्शरीरविमोक्षणात् |
कामक्रोधोद्भवं वेगं स युक्त: स सुखी नर: || 23||
योऽन्त:सुखोऽन्तरारामस्तथान्तज्र्योतिरेव य: ।
स योगी ब्रह्मनिर्वाणं ब्रह्मभूतोऽधिगच्छति ।। 24।।
लभन्ते ब्रह्मनिर्वाणमृषय: क्षीणकल्मषा: |
छिन्नद्वैधा यतात्मान: सर्वभूतहिते रता: || 25||
कामक्रोधवियुक्तानां यतीनां यतचेतसाम् |
अभितो ब्रह्मनिर्वाणं वर्तते विदितात्मनाम् || 26||
स्पर्शान्कृत्वा बहिर्बाह्यांश्चक्षुश्चैवान्तरे भ्रुवो: |
प्राणापानौ समौ कृत्वा नासाभ्यन्तरचारिणौ || 27||
यतेन्द्रियमनोबुद्धिर्मुनिर्मोक्षपरायण: |
विगतेच्छाभयक्रोधो य: सदा मुक्त एव स: || 28||
भोक्तारं यज्ञतपसां सर्वलोकमहेश्वरम् |
सुहृदं सर्वभूतानां ज्ञात्वा मां शान्तिमृच्छति || 29||
arjuna uvacha
sannyasam karmanam krishna punar yogam cha shansasi
yach chhreya etayor ekam tan me bruhi su-nishchitam
shri bhagavan uvacha
sannyasah karma-yogash cha nihshreyasa-karavubhau
tayos tu karma-sannyasat karma-yogo vishishyate
jneyah sa nitya-sannyasi yo na dveshti na kankshati
nirdvandvo hi maha-baho sukham bandhat pramuchyate
sankhya-yogau prithag balah pravadanti na panditah
ekamapyasthitah samyag ubhayor vindate phalam
yat sankhyaih prapyate sthanam tad yogair api gamyate
ekam sankhyam cha yogam cha yah pashyati sa pashyati
sannyasas tu maha-baho duhkham aptum ayogatah
yoga-yukto munir brahma na chirenadhigachchhati
yoga-yukto vishuddhatma vijitatma jitendriyah
sarva-bhutatma-bhutatma kurvann api na lipyate
naiva kinchit karomiti yukto manyeta tattva-vit
pashyan shrinvan sprishanjighrann ashnangachchhan svapanshvasan
pralapan visrijan grihnann unmishan nimishann api
indriyanindriyartheshu vartanta iti dharayan
brahmanyadhaya karmani sangam tyaktva karoti yah
lipyate na sa papena padma-patram ivambhasa
kayena manasa buddhya kevalair indriyair api
yoginah karma kurvanti sangam tyaktvatma-shuddhaye
yuktah karma-phalam tyaktva shantim apnoti naishthikim
ayuktah kama-karena phale sakto nibadhyate
sarva-karmani manasa sannyasyaste sukham vashi
nava-dvare pure dehi naiva kurvan na karayan
na kartritvam na karmani lokasya srijati prabhuh
na karma-phala-sanyogam svabhavas tu pravartate
nadatte kasyachit papam na chaiva sukritam vibhuh
ajnanenavritam jnanam tena muhyanti jantavah
jnanena tu tad ajnanam yesham nashitam atmanah
tesham aditya-vaj jnanam prakashayati tat param
tad-buddhayas tad-atmanas tan-nishthas tat-parayanah
gachchhantyapunar-avrittim jnana-nirdhuta-kalmashah
vidya-vinaya-sampanne brahmane gavi hastini
shuni chaiva shva-pake cha panditah sama-darshinah
ihaiva tair jitah sargo yesham samye sthitam manah
nirdosham hi samam brahma tasmad brahmani te sthitah
na prahrishyet priyam prapya nodvijet prapya chapriyam
sthira-buddhir asammudho brahma-vid brahmani sthitah
bahya-sparsheshvasaktatma vindatyatmani yat sukham
sa brahma-yoga-yuktatma sukham akshayam ashnute
ye hi sansparsha-ja bhoga duhkha-yonaya eva te
adyantavantah kaunteya na teshu ramate budhah
shaknotihaiva yah sodhum prak sharira-vimokshanat
kama-krodhodbhavam vegam sa yuktah sa sukhi narah
yo 'ntah-sukho 'ntar-aramas tathantar-jyotir eva yah
sa yogi brahma-nirvanam brahma-bhuto 'dhigachchhati
labhante brahma-nirvanam rishayah kshina-kalmashah
chhinna-dvaidha yatatmanah sarva-bhuta-hite ratah
kama-krodha-viyuktanam yatinam yata-chetasam
abhito brahma-nirvanam vartate viditatmanam
sparshan kritva bahir bahyansh chakshush chaivantare bhruvoh
pranapanau samau kritva nasabhyantara-charinau
yatendriya-mano-buddhir munir moksha-parayanah
vigatechchha-bhaya-krodho yah sada mukta eva sah
bhoktaram yajna-tapasam sarva-loka-maheshvaram
suhridam sarva-bhutanam jnatva mam shantim richchhati
Please Donate Generously to Sustain Our Efforts
Your donation can make a difference in promoting awareness about Hindu Traditions. Our next milestone is to touch and inspire 1 million youngsters who are in state of ignorance or lack of direction as far as awareness of Sanatan Dharma and our rich traditions are concerned. We appreciate any contribution you can make to support our cause.