Bhagwad Geeta Chapter #15:
Puruṣhottam Yog
The Yog of the Supreme Divine Personality
श्रीभगवानुवाच |
ऊर्ध्वमूलमध:शाखमश्वत्थं प्राहुरव्ययम् |
छन्दांसि यस्य पर्णानि यस्तं वेद स वेदवित् || 1||
अधश्चोर्ध्वं प्रसृतास्तस्य शाखा
गुणप्रवृद्धा विषयप्रवाला: |
अधश्च मूलान्यनुसन्ततानि
कर्मानुबन्धीनि मनुष्यलोके || 2||
न रूपमस्येह तथोपलभ्यते
नान्तो न चादिर्न च सम्प्रतिष्ठा |
अश्वत्थमेनं सुविरूढमूल
मसङ्गशस्त्रेण दृढेन छित्त्वा || 3||
तत: पदं तत्परिमार्गितव्यं
यस्मिन्गता न निवर्तन्ति भूय: |
तमेव चाद्यं पुरुषं प्रपद्ये
यत: प्रवृत्ति: प्रसृता पुराणी || 4||
निर्मानमोहा जितसङ्गदोषा
अध्यात्मनित्या विनिवृत्तकामा: |
द्वन्द्वैर्विमुक्ता: सुखदु:खसंज्ञै
र्गच्छन्त्यमूढा: पदमव्ययं तत् || 5||
न तद्भासयते सूर्यो न शशाङ्को न पावक: |
यद्गत्वा न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम || 6||
ममैवांशो जीवलोके जीवभूत: सनातन: |
मन:षष्ठानीन्द्रियाणि प्रकृतिस्थानि कर्षति || 7||
शरीरं यदवाप्नोति यच्चाप्युत्क्रामतीश्वर: |
गृहीत्वैतानि संयाति वायुर्गन्धानिवाशयात् || 8||
सत्त्वं सुखे सञ्जयति रज: कर्मणि भारत |
ज्ञानमावृत्य तु तम: प्रमादे सञ्जयत्युत || 9||
उत्क्रामन्तं स्थितं वापि भुञ्जानं वा गुणान्वितम् |
विमूढा नानुपश्यन्ति पश्यन्ति ज्ञानचक्षुष: || 10||
यतन्तो योगिनश्चैनं पश्यन्त्यात्मन्यवस्थितम् |
यतन्तोऽप्यकृतात्मानो नैनं पश्यन्त्यचेतस: || 11||
यदादित्यगतं तेजो जगद्भासयतेऽखिलम् |
यच्चन्द्रमसि यच्चाग्नौ तत्तेजो विद्धि मामकम् || 12||
गामाविश्य च भूतानि धारयाम्यहमोजसा |
पुष्णामि चौषधी: सर्वा: सोमो भूत्वा रसात्मक: || 13||
अहं वैश्वानरो भूत्वा प्राणिनां देहमाश्रित: |
प्राणापानसमायुक्त: पचाम्यन्नं चतुर्विधम् || 14||
सर्वस्य चाहं हृदि सन्निविष्टो
मत्त: स्मृतिर्ज्ञानमपोहनं च |
वेदैश्च सर्वैरहमेव वेद्यो
वेदान्तकृद्वेदविदेव चाहम् || 15||
द्वाविमौ पुरुषौ लोके क्षरश्चाक्षर एव च |
क्षर: सर्वाणि भूतानि कूटस्थोऽक्षर उच्यते || 16||
उत्तम: पुरुषस्त्वन्य: परमात्मेत्युदाहृत: |
यो लोकत्रयमाविश्य बिभर्त्यव्यय ईश्वर: || 17||
यस्मात्क्षरमतीतोऽहमक्षरादपि चोत्तम: |
अतोऽस्मि लोके वेदे च प्रथित: पुरुषोत्तम: || 18||
यो मामेवमसम्मूढो जानाति पुरुषोत्तमम् |
स सर्वविद्भजति मां सर्वभावेन भारत || 19||
इति गुह्यतमं शास्त्रमिदमुक्तं मयानघ |
एतद्बुद्ध्वा बुद्धिमान्स्यात्कृतकृत्यश्च भारत || 20||
shri-bhagavan uvacha
urdhva-mulam adhah-shakham ashvattham prahur avyayam
chhandansi yasya parnani yas tam veda sa veda-vit
adhash chordhvam prasritas tasya shakha
guna-pravriddha vishaya-pravalah
adhash cha mulany anusantatani
karmanubandhini manushya-loke
na rupam asyeha tathopalabhyate
nanto na chadir na cha sampratishtha
ashvattham enam su-virudha-mulam
asanga-shastrena dridhena chhittva
tatah padam tat parimargitavyam
yasmin gata na nivartanti bhuyah
tam eva chadyam purusham prapadye
yatah pravrittih prasrita purani
nirmana-moha jita-sanga-dosha
adhyatma-nitya vinivritta-kamah
dvandvair vimuktah sukha-duhkha-sanjnair
gachchhanty amudhah padam avyayam tat
na tad bhasayate suryo na shashanko na pavakah
yad gatva na nivartante tad dhama paramam mama
rmamaivansho jiva-loke jiva-bhutah sanatanah
manah-shashthanindriyani prakriti-sthani karshati
shariram yad avapnoti yach chapy utkramatishvarah
grihitvaitani sanyati vayur gandhan ivashayat
sattvam sukhe sanjayati rajah karmani bharata
jnanam avritya tu tamah pramade sanjayaty uta
rutkramantam sthitam vapi bhunjanam va gunanvitam
vimudha nanupashyanti pashyanti jnana-chakshushah
yatanto yoginash chainam pashyanty atmany avasthitam
yatanto ‘py akritatmano nainam pashyanty achetasah
yad aditya-gatam tejo jagad bhasayate ’khilam
yach chandramasi yach chagnau tat tejo viddhi mamakam
gam avishya cha bhutani dharayamy aham ojasa
pushnami chaushadhih sarvah somo bhutva rasatmakah
aham vaishvanaro bhutva praninam deham ashritah
pranapana-samayuktah pachamy annam chatur-vidham
sarvasya chaham hridi sannivishto
mattah smritir jnanam apohanam cha
vedaish cha sarvair aham eva vedyo
vedanta-krid veda-vid eva chaham
dvav imau purushau loke ksharash chakshara eva cha
ksharah sarvani bhutani kuta-stho ’kshara uchyate
uttamah purushas tv anyah paramatmety udahritah
yo loka-trayam avishya bibharty avyaya ishvarah
yasmat ksharam atito ’ham aksharad api chottamah
ato ’smi loke vede cha prathitah purushottamah
yo mam evam asammudho janati purushottamam
sa sarva-vid bhajati mam sarva-bhavena bharata
arjuna uvacha
kair lingais trin gunan etan atito bhavati prabho
kim acharah katham chaitans trin gunan ativartate
Please Donate Generously to Sustain Our Efforts
Your donation can make a difference in promoting awareness about Hindu Traditions. Our next milestone is to touch and inspire 1 million youngsters who are in state of ignorance or lack of direction as far as awareness of Sanatan Dharma and our rich traditions are concerned. We appreciate any contribution you can make to support our cause.