Bhagwad Geeta Chapter #8:
Akṣhar Brahma Yog
The Yog of the Eternal God
अर्जुन उवाच |
किं तद्ब्रह्म किमध्यात्मं किं कर्म पुरुषोत्तम |
अधिभूतं च किं प्रोक्तमधिदैवं किमुच्यते || 1||
अधियज्ञ: कथं कोऽत्र देहेऽस्मिन्मधुसूदन |
प्रयाणकाले च कथं ज्ञेयोऽसि नियतात्मभि: || 2||
श्रीभगवानुवाच |
अक्षरं ब्रह्म परमं स्वभावोऽध्यात्ममुच्यते |
भूतभावोद्भवकरो विसर्ग: कर्मसञ्ज्ञित: || 3||
अधिभूतं क्षरो भाव: पुरुषश्चाधिदैवतम् |
अधियज्ञोऽहमेवात्र देहे देहभृतां वर || 4||
अन्तकाले च मामेव स्मरन्मुक्त्वा कलेवरम् |
य: प्रयाति स मद्भावं याति नास्त्यत्र संशय: || 5||
यं यं वापि स्मरन्भावं त्यजत्यन्ते कलेवरम् |
तं तमेवैति कौन्तेय सदा तद्भावभावित: || 6||
तस्मात्सर्वेषु कालेषु मामनुस्मर युध्य च |
मय्यर्पितमनोबुद्धिर्मामेवैष्यस्यसंशयम् || 7||
अभ्यासयोगयुक्तेन चेतसा नान्यगामिना |
परमं पुरुषं दिव्यं याति पार्थानुचिन्तयन् || 8||
कविं पुराणमनुशासितार
मणोरणीयांसमनुस्मरेद्य: |
सर्वस्य धातारमचिन्त्यरूप
मादित्यवर्णं तमस: परस्तात् || 9||
प्रयाणकाले मनसाचलेन
भक्त्या युक्तो योगबलेन चैव |
भ्रुवोर्मध्ये प्राणमावेश्य सम्यक्
स तं परं पुरुषमुपैति दिव्यम् || 10||
यदक्षरं वेदविदो वदन्ति
विशन्ति यद्यतयो वीतरागा: |
यदिच्छन्तो ब्रह्मचर्यं चरन्ति
तत्ते पदं संग्रहेण प्रवक्ष्ये || 11||
सर्वद्वाराणि संयम्य मनो हृदि निरुध्य च |
मूर्ध्न्याधायात्मन: प्राणमास्थितो योगधारणाम् || 12||
ओमित्येकाक्षरं ब्रह्म व्याहरन्मामनुस्मरन् |
य: प्रयाति त्यजन्देहं स याति परमां गतिम् || 13||
अनन्यचेता: सततं यो मां स्मरति नित्यश: |
तस्याहं सुलभ: पार्थ नित्ययुक्तस्य योगिन: || 14||
मामुपेत्य पुनर्जन्म दु:खालयमशाश्वतम् |
नाप्नुवन्ति महात्मान: संसिद्धिं परमां गता: || 15||
आब्रह्मभुवनाल्लोका: पुनरावर्तिनोऽर्जुन |
मामुपेत्य तु कौन्तेय पुनर्जन्म न विद्यते || 16||
सहस्रयुगपर्यन्तमहर्यद्ब्रह्मणो विदु: |
रात्रिं युगसहस्रान्तां तेऽहोरात्रविदो जना: || 17||
अव्यक्ताद्व्यक्तय: सर्वा: प्रभवन्त्यहरागमे |
रात्र्यागमे प्रलीयन्ते तत्रैवाव्यक्तसञ्ज्ञके || 18||
भूतग्राम: स एवायं भूत्वा भूत्वा प्रलीयते |
रात्र्यागमेऽवश: पार्थ प्रभवत्यहरागमे || 19||
परस्तस्मात्तु भावोऽन्योऽव्यक्तोऽव्यक्तात्सनातन: |
य: स सर्वेषु भूतेषु नश्यत्सु न विनश्यति || 20||
अव्यक्तोऽक्षर इत्युक्तस्तमाहु: परमां गतिम् |
यं प्राप्य न निवर्तन्ते तद्धाम परमं मम || 21||
पुरुष: स पर: पार्थ भक्त्या लभ्यस्त्वनन्यया |
यस्यान्त:स्थानि भूतानि येन सर्वमिदं ततम् || 22||
यत्र काले त्वनावृत्तिमावृत्तिं चैव योगिन: |
प्रयाता यान्ति तं कालं वक्ष्यामि भरतर्षभ || 23||
अग्निर्ज्योतिरह: शुक्ल: षण्मासा उत्तरायणम् |
तत्र प्रयाता गच्छन्ति ब्रह्म ब्रह्मविदो जना: || 24||
धूमो रात्रिस्तथा कृष्ण: षण्मासा दक्षिणायनम् |
तत्र चान्द्रमसं ज्योतिर्योगी प्राप्य निवर्तते || 25||
शुक्लकृष्णे गती ह्येते जगत: शाश्वते मते |
एकया यात्यनावृत्तिमन्ययावर्तते पुन: || 26||
नैते सृती पार्थ जानन्योगी मुह्यति कश्चन |
तस्मात्सर्वेषु कालेषु योगयुक्तो भवार्जुन || 27||
वेदेषु यज्ञेषु तप:सु चैव
दानेषु यत्पुण्यफलं प्रदिष्टम् |
अत्येति तत्सर्वमिदं विदित्वा
योगी परं स्थानमुपैति चाद्यम् || 28||
arjuna uvacha
kim tad brahma kim adhyatmam kim karma purushottama
adhibhutam cha kim proktam adhidaivam kim uchyate
adhiyajnah katham ko ’tra dehe ’smin madhusudana
prayana-kale cha katham jneyo ’si niyatatmabhih
shri bhagavan uvacha
aksharam brahma paramam svabhavo ’dhyatmam uchyate
bhuta-bhavodbhava-karo visargah karma-sanjnitah
adhibhutam ksharo bhavah purushash chadhidaivatam
adhiyajno ’ham evatra dehe deha-bhritam vara
anta-kale cha mam eva smaran muktva kalevaram
yah prayati sa mad-bhavam yati nastyatra sanshayah
yam yam vapi smaran bhavam tyajatyante kalevaram
tam tam evaiti kaunteya sada tad-bhava-bhavitah
tasmat sarveshu kaleshu mam anusmara yudhya cha
mayyarpita-mano-buddhir mam evaishyasyasanshayam
abhyasa-yoga-yuktena chetasa nanya-gamina
paramam purusham divyam yati parthanuchintayan
kavim puranam anushasitaram
anor aniyansam anusmared yah
sarvasya dhataram achintya-rupam
aditya-varnam tamasah parastat
prayana-kale manasachalena
bhaktya yukto yoga-balena chaiva
bhruvor madhye pranam aveshya samyak
sa tam param purusham upaiti divyam
yad aksharam veda-vido vadanti
vishanti yad yatayo vita-ragah
yad ichchhanto brahmacharyam charanti
tat te padam sangrahena pravakshye
sarva-dvarani sanyamya mano hridi nirudhya cha
murdhnyadhayatmanah pranam asthito yoga-dharanam
om ityekaksharam brahma vyaharan mam anusmaran
yah prayati tyajan deham sa yati paramam gatim
ananya-chetah satatam yo mam smarati nityashah
tasyaham sulabhah partha nitya-yuktasya yoginah
mam upetya punar janma duhkhalayam ashashvatam
napnuvanti mahatmanah sansiddhim paramam gatah
a-brahma-bhuvanal lokah punar avartino ’rjuna
mam upetya tu kaunteya punar janma na vidyate
sahasra-yuga-paryantam ahar yad brahmano viduh
ratrim yuga-sahasrantam te ’ho-ratra-vido janah
tavyaktad vyaktayah sarvah prabhavantyahar-agame
ratryagame praliyante tatraivavyakta-sanjnake
bhuta-gramah sa evayam bhutva bhutva praliyate
ratryagame ’vashah partha prabhavatyahar-agame
paras tasmat tu bhavo ’nyo ’vyakto ’vyaktat sanatanah
yah sa sarveshu bhuteshu nashyatsu na vinashyati
avyakto ’kshara ityuktas tam ahuh paramam gatim
yam prapya na nivartante tad dhama paramam mama
bahya-sparsheshvasaktatma vindatyatmani yat sukham
sa brahma-yoga-yuktatma sukham akshayam ashnute
yatra kale tvanavrittim avrittim chaiva yoginah
prayata yanti tam kalam vakshyami bharatarshabha
agnir jyotir ahah shuklah shan-masa uttarayanam
tatra prayata gachchhanti brahma brahma-vido janah
dhumo ratris tatha krishnah shan-masa dakshinayanam
tatra chandramasam jyotir yogi prapya nivartate
shukla-krishne gati hyete jagatah shashvate mate
ekaya yatyanavrittim anyayavartate punah
naite sriti partha janan yogi muhyati kashchana
tasmat sarveshu kaleshu yoga-yukto bhavarjuna
vedeshu yajneshu tapahsu chaiva
daneshu yat punya-phalam pradishtam
atyeti tat sarvam idam viditva
yogi param sthanam upaiti chadyam
Please Donate Generously to Sustain Our Efforts
Your donation can make a difference in promoting awareness about Hindu Traditions. Our next milestone is to touch and inspire 1 million youngsters who are in state of ignorance or lack of direction as far as awareness of Sanatan Dharma and our rich traditions are concerned. We appreciate any contribution you can make to support our cause.